تلاش واهتمام احکام اخلاقی وتربیتی اسلام بر این است که مومنین را از اختلاف دور نموده وروح مهربانی ودوستی را در جامعه تقویت کند.

 با وجود همه این چاره اندیشیها؛ پیشگیریها ودرمانها گاهی ممکن است کدورتها وسوء تفاهم واختلافاتی پیش بیاید. چه بسا شیطان با وسوسه مومنین؛ آنان را به کار ناروایی کشانده وبین آنان اختلاف ودعوایی ایجاد کرده ودوستی بین آنان را به کدورت تبدیل نماید در این باره روایت میگود« فلا یهجر أخاه أکثر من ثلاثۀ أیام “اگر بین شما با کسی، دلخوری ودعوایی پیش آمد حق ندارید بیش از سه روز به این دلخوری ادامه دهیدوپس از سه روز باید با همدیگر آشتی کنید. دو مومن بیش از سه روز حق ندارند با هم کدورت داشته باشند.

در برخی موارد تنها کدورت واختلاف نیست، بلکه اموال مومن مورد تعرض قرار گرفته یا به او توهین شده ویا مورد ضرب وشتم قرار می گیرد. در چنین مرحله ای انسان چگونه باید رفتار کند؟ آیا هر کسی به انسان ظلم کرد بگوییم من تو را بخشیدم! اگر کسی به شما سیلی زد آن طرف صورت را نیز بیاور وبگو بر این طرف نیز سیلی بزن! آیا اسلام چنین چیزی را می پسندد؟

آنچه که روشن است به طور طبیعی انسان می تواند در برابرکسی که درحق انسان ظلم کرده عکس العمل مناسبی نشان دهد.در این جا دومسئله مطرح است :

نخست آنکه کسی که مظلوم واقع می شود آیا حق تظلم داشته ومیتواند مقابل به مثل کند؟

 دوم آنکه در جاییکه حق با اوست بهتر است که عفو کند یا حق خود را بگیرد.

 در اسلام برای کسی که مظلوم واقع شود حق تظلم محفوظ است« لا یحب الله الجهر بالسوء من القول الّا من ظلم»،هرآنکس که به او ظلم شده درصدد یاری برآمده واز دیگران کمک بخواهد تااز خود رفع ظلم کند. اسلام در چنین مواقع از مومن خواسته تا ذلیل نباشد اما باید توجه داشت که هنگام مقابله به مثل پا را از حد خود فراتر نگذارد « ولا یجرمنکم شنآن قوم علی الّا تعدلوا اعدلوا هو اقرب للتقوا». اگر در مقام تظلم ومقابله به مثل مجاز برآمدید، مواظب باشید از حد خود تجاوز نکنید.اگر یک سیلی زد حق زدن یک سیلی به همان کیفیت را دارید نه شدیدتر.

 این نکته ایست که خیلی مورد غفلت واقع میشود .این جایی است که باید تقوای خود را نشان دهند به خصوص درحال عصبانیت مشکل است انسان خود را کنترل کند تا حد ومرز را رعایت کرده ویک کلمه اضافه نگوید برهمین اساس است حضرت سجاد (علیه السلام) دردعای هلول ماه مبارک رمضان از خدا می خواهند که به ما توفیق بده تا اگرکسی با ما کدورت وسوء تفاهمی پیدا کرد، ما در مقابل او گذشت کنیم واین همان گذشت در عین عزت است.